โลกียะ - โลกุตระ

โลกียะ = โลก และร่างกาย,ความรู้สึกต่างๆ ,เวทนา,สัญญา, ความคิดต่างๆ และทุกสิ่งทุกอย่างในโลกนี้ สิ่งล้วนมีการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง เป็นเหตุให้ประสบกับความทุกข์โลกิยะ ที่ใช้ในรูปของโลกีย์ ในทางโลกมักใช้หมายถึงเรื่องเกี่ยวกับกามารมณ์ คือ รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส เช่นใช้ว่า กามโลกีย์ คาวโลกีย์โลกีย์ - โลกิยะ แปลว่า ยังเกี่ยวข้องกับโลก, เรื่องทางโลก, ธรรมดาโลก, ใช้ว่า โลกีย์ หรือ โลกิยะ ก็มี
โลกิยะ หมายถึงภาวะความเป็นไปที่ยังวนเวียนอยู่ในภพสาม คือ กามภพ รูปภพ อรูปภพ คือยังเกี่ยวข้องอยู่กับเรื่องกาม ตัณหา ทิฏฐิ อวิชชา
โลกิยะ เป็นคำใช้คู่กับ โลกุตระ


โลกุตตระ = ทุกสิ่งทุกอย่างนอกเหนือไปจากโลกนี้ ที่จะทำให้ไม่กลับมาเวียนว่ายตายเกิดอีก
2. โลกียฌาน+วิปัสนาญาณ = โลกุตตระ
3. ญาณ-วิชชา-อภิญญา5-6 -สมาบัติ8 มาจากโลกุตตระฌาน
โลกุตระ ซึ่งแปลว่า พ้นโลก, เหนือโลก
โลกตระ หมายถึงภาวะที่หลุดพ้นแล้วจากโลกิยะ ไม่เกี่ยวข้องกับกาม ตัณหา ทิฏฐิ อวิชชาอีกต่อไป ได้แก่ธรรม ๙ ประการซึ่งเรียกว่า นวโลกุตรธรรม หรือ โลกุตรธรรม ๙
โลกุตรธรรม ๙ ได้แก่ มรรค ๔ ผล ๔ นิพพาน ๑ โดยมีรายละเอียดดังนี้

• มรรค ๔ คือโสดาปัตติมรรค สกิทาคามิมรรค อนาคามิมรรค อรหัตมรรค
• ผล ๔ คือ โสดาปัตติผล สกิทาคามิผล อนาคามิผล อรหัตผล
• นิพพาน ๑ คือ พระนิพพาน

โลก (บาลี: loka; อังกฤษ: world) มีความหมายโดยปริยายหมายถึงหมู่มนุษย์^[1] รวมทั้งอารยธรรมมนุษย์โดยรวมทั้งหมด โดยเฉพาะในด้านประสบการณ์ ประวัติศาสตร์ หรือสภาพของมนุษย์โดยทั่ว ๆ ไป คำว่า ทั่วโลก หมายถึงที่ใด ๆ ในโลก (ดาวเคราะห์)^[2]

ในทางปรัชญาโลกอาจหมายถึงเอกภพทางกายภาพทั้งหมด หรือโลกในแบบภววิทยา ในทางเทววิทยาโลกหมายถึงโลกแบบวัตถุหรือภพภูมิที่เป็นโลกียะ ซึ่งต่างจากสภาพที่เป็นจิตวิญญาณ อุตรภาพ หรือศักดิ์สิทธิ์ คำว่า โลกาวินาส หมายถึงสภาพการณ์ที่เชื่อว่าเป็นจุดสิ้นสุดของประวัติศาสตร์มนุษยชาติ แนวคิดนี้มักพบในศาสนาต่าง ๆ
ประวัติศาสตร์โลก หมายถึง พัฒนาการทางภูมิรัฐศาสตร์หลัก ๆ ในช่วง 5 สหัสวรรษตั้งแต่อารยธรรมแรกมาจนปัจจุบัน
ประชากรโลก หมายถึง จำนวนรวมประชากรมนุษย์ทั้งหมดในช่วงเวลาหนึ่ง ๆ และเช่นเดียวกันคำว่าเศรษฐกิจโลกก็หมายถึงสภาพเศรษฐกิจของสังคมทั้งหมดทุกประเทศ โดยเฉพาะในบริบทของโลกาภิวัตน์

คำว่าโลกใน ศาสนาโลก ภาษาโลก และสงครามโลก เน้นถึงขอบข่ายระหว่างประเทศหรือระหว่างทวีป โดยไม่ได้หมายความว่าเกี่ยวกับโลกโดยรวมทั้งหมด
ส่วนคำว่าโลกในแผนที่โลก ภูมิอากาศโลก มิได้หมายถึงโลกในเชิงวัฒนธรรมหรืออารยธรรมมนุษย์ แต่หมายถึงโลกที่เป็นดาวเคราะห์ (ดูที่ โลก (ดาวเคราะห์))


โลกันต์ แปลว่า ที่สุดของโลก

โลกันตร์ ตามรูปศัพท์แปลว่า อยู่ระหว่างโลก ใช้เป็นชื่อนรกซึ่งเป็นนรกพิเศษคือนรกโลกันตร์ อยู่ระหว่างภพทั้งสาม คนที่ตกนรกขุมนี้จะเป็นคนที่ทำโทษใหญ่ เช่น ทำสงฆเภท ที่บอกว่าเป็นนรกพิเศษเพราะในนรกภูมิ จะมีนรกใหญ่ ๘ ขุม ซ้อนกันเป็นชั้น ๆ ลงไป เรียงจากสูงไปหาต่ำ คือ สัญชีพนรก กาลสูตนรก สังหากนรก โรรุพนรก ตาปนรก มหาตาปนรก มหาอวิจีนรก แต่นรกโลกันตร์นั้น ไม่ได้อยู่เรียงซ้อนกัน แต่จะตั้งอยู่ระหว่างสามภพภูมิค่ะ

คำว่าโลกันต์ ดูเฉพาะความหมายนั้น ดี แต่ในเมื่อเป็นคำพ้องเสียงกับ โลกันตร์



http://www.wikalenda.com/